Nie macie czasami wrażenia, że niektóre osoby na wysokich stanowiskach w ogóle nie nadają się do swojej pracy? Jeśli popełniają błędy częściej, niż podejmują słuszne decyzje, jest spora szansa, że osiągnęli już swój poziom niekompetencji.
Poziom niekompetencji (zasada poziomu niekompetencji, zwana także zasadą Petera) to teoria autorstwa dra Laurence’a J. Petera. W swojej książce The Peter Principle napisał on: „w hierarchicznej strukturze każdy pracownik dąży do osiągnięcia swojego poziomu niekompetencji”.
Oznacza to mniej więcej tyle, że jeśli jesteś dobry w tym, co robisz, awansujesz. Awansujesz tak długo, aż osiągniesz stanowisko, na którym nie będziesz się sprawdzać (albo będziesz się sprawdzać dużo gorzej, niż poprzednio). A ponieważ brak Ci już umiejętności do kolejnego awansu… osiądziesz tam (wykonując swoją pracę gorzej, niż przed awansem).
Pomimo tego, że Peter pisał swoją książkę bardziej jako żart, jego teoria znalazła wielokrotnie potwierdzenie w praktyce i była przedmiotem badań. Ustalono m.in., że problemem nie jest stopień trudności zadań na kolejnym stanowisku, o wiele gorsza jest „inność” pracy, która wymaga zupełnie innych umiejętności. Jeśli na przykład pracujesz w fabryce i jesteś świetny w przykręcaniu śrubek, awansujesz na kierownika zmiany. Twoje umiejętności przykręcania śrubek stają się zupełnie zbędne, a potrzebne są umiejętności zarządzania zespołem ludzkim – których akurat możesz nie mieć.
Firmy dostrzegają zagrożenie wynikające z tego paradoksu i starają się mu przeciwdziałać. Jednym ze sposobów jest bardziej wszechstronne dokształcanie pracowników jeszcze przed awansem. Zatem w naszej fabryce śrubek najlepsi „dokręcacze” są wysyłani na szkolenia z zakresu zarządzania ludźmi, a awansują potem ci, którzy wykazują umiejętności potrzebne do pracy na kolejnym stanowisku. Innym zagrożeniem, z którym może się spotkać kierownictwo jest… udawanie niekompetencji. Pracownicy porównują wynagrodzenie i odpowiedzialność na swoim stanowisku oraz po potencjalnym awansie. W firmach, które nie oferują wykwalifikowanemu personelowi odpowiedniej gratyfikacji ludzie po prostu nie chcą awansować — a udawanie niekompetencji może w tym bardzo pomóc.
Konsekwencją tego ostatniego zachowania jest modyfikacja zasady Petera, nazywana „zasadą Dilberta”. Sformułował ją Scott Adams, twórca rewelacyjnego komiksu o Dilbercie. Zasada ta mówi, że w dużych organizacjach osoby o najmniejszych kompetencjach są awansowane na stanowiska kierownicze, aby ich „zdolności” miały jak najmniejszy wpływ na pracę reszty zespołu (aby czynili jak najmniej szkód). Jest to dość logiczne: ci, którzy lubią swoją pracę i są w tym dobrzy chcą pozostać na swoich stanowiskach, a ci, którym nie idzie, szukają wyjścia — a dobrze wiadomo, że po korporacyjnej drabinie lepiej iść w górę, niż w dół.
Tę notkę dedykuję naszej klasie politycznej 😉
